Podsumowanie roku 2024: WSPARCIE
To był kolejny rok pełen warsztatów, badań, performansów i wystaw. W ostatnich dwunastu miesiącach wspieraliśmy regionalne wydawnictwa, lokalne osiedlowe inicjatywy oraz dziesiątki polskich i międzynarodowych artystów. Coraz częściej zastanawialiśmy się również nad tym, jak kultura może budować bezpieczną przestrzeń do pracy twórczej, zwłaszcza w czasach burzliwych przemian społeczno-politycznych, kryzysów migracyjnych i wielu innych globalnych trudności.

Mikrowsparcie, wielkie efekty
Zacznijmy od programu wsparcia oddolnych inicjatyw lokalnych Mikrogranty, któremu właśnie minął dziesiąty rok działalności! Trzy nabory przeprowadzone w 2024 roku zaowocowały wsparciem 40 z aż 226 zgłoszonych inicjatyw w ścieżce dla osób fizycznych i grup nieformalnych, nad którą pieczę sprawuje Wrocławski Instytut Kultury. Po dziesiątkach konsultacji, warsztatów i spotkań informacyjnych, mieszkańcom i mieszkankom udało się zrealizować rozmaite działania poza ścisłym centrum Wrocławia. Najpopularniejsze formy wspólnego spędzania czasu stanowiły warsztaty rękodzielnicze, taneczne i wokalne, zajęcia związane z dobrostanem psychicznym oraz spotkania skupione na integracji międzykulturowej i międzypokoleniowej.
Wśród osób realizujących swoje pomysły pojawiło się 15 nowych liderek i liderów oraz 17 nowych grup nieformalnych, niebiorących dotąd udziału w programie. Po raz kolejny w nasze działania włączaliśmy również osoby z doświadczeniem uchodźczym i/lub migranckim. Chcąc poszerzyć dostępność programu, zespół Mikrograntów nawiązał współpracę z Wrocławskim Centrum Rozwoju Społecznego i Przejściem Dialogu, dzięki której odbyły się tłumaczone na język ukraiński, białoruski i angielski konsultacje z nowymi mieszkańcami i mieszkankami.


Tymczasem przenosimy się do świata literatury – minął trzeci rok, odkąd Wrocławski Program Wydawniczy trafił pod opiekę naszej instytucji. Jego głównym zadaniem jest wsparcie finansowe wydawnictw i organizacji pozarządowych wybiegających poza komercyjny rynek oraz związanych z Dolnym Śląskiem poprzez autorów i autorki lub podejmowaną tematykę. W ramach edycji 2024 dofinansowano i wydano 10 tytułów, m.in. „Okruchy Świata” autorstwa Kariny Marusińskiej i Moniki Braun, „Dolnośląską Niezależną Scenę Muzyczną 1980-2000” Pawła Piotrowicza, „Wolierę” Barbary Elmanowskiej czy „Wenus z Dessau” Darka Foksa.
Wschodzące europejskie talenty
Nasz program mobilności osób twórczych korzeniami sięga Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. Dzięki AIR Wro każdego roku do Wrocławia przyjeżdżają zagraniczni artyści i profesjonaliści zajmujący się kulturą. Bardzo ważną funkcją programu jest również sieciowanie i umożliwianie zagranicznych wyjazdów rezydencyjnych i zawodowych dolnośląskim twórcom oraz pracownikom instytucji kultury.
Na dobry początek przyjrzyjmy się Magic Carpets, czyli współfinansowanej przez program „Kreatywna Europa” i kierowanej przez Biennale w Kownie platformie, do której dołączyliśmy jeszcze w 2022 roku. To przedsięwzięcie, które za główny cel stawia sobie wspieranie wschodzących talentów – zarówno osób kuratorskich, jak i artystycznych – w ramach programu rezydencji skupionych na włączaniu społeczności lokalnych oraz pracy w przestrzeni miejskiej. W trzecim roku trwania projektu kuratorka Paulina Brelińska-Garsztka zaangażowała do współpracy trójkę artystów: Oscara Andressona (Szwecja) oraz Macieja Kowalczyka i Marcina Dominiaka (Polska). Pierwszy z nich wspólnie z młodzieżą zaproszoną na warsztaty „Waiting for Magic” przygotował wielkoformatową realizację tekstylną inspirowaną światem podwodnej mitologii. Finał grupowej pracy został zaprezentowany podczas tegorocznego Święta Podwórka przy ul. Ruskiej 46 (o którym więcej piszemy w podsumowaniu obszaru „Wydarzenia”). Marcin Dominiak i Maciej Kowalczyk, razem z brydżystami i brydżystkami z wrocławskiego Nadodrza, stworzyli eksperymentalny film dokumentalny o czwartkowych spotkaniach towarzyskich z brydżem odbywających się w Klubie pod Kolumnami.
Z Wrocławia w twórczą podróż w ramach współpracy z zagranicznymi partnerami projektu wyruszyły: Viktoria Tofan (Ukraina), Miruna Gheordunescu (Rumunia), Katarzyna Wąsowska oraz Justyna Olszewska (Polska). Ta ostatnia w czasie lipcowej rezydencji na Malcie przeprowadziła warsztaty astronomiczne będące częścią Mahalla Festival na wyspie Gozo. Podczas czerwcowego pobytu w Örebro Viktoriia Tofan zrealizowała projekt „Safe Place”, którego główny element stanowiły konceptualno-plastyczne warsztaty dedykowane seniorkom i seniorom z tego szwedzkiego miasta. Miruna Gheordunescu w ramach kwietniowej rezydencji w Trempo, współpracując z francuskimi twórczyniami, udźwiękowiła wystawę „Sunglasses When Cloudy”, która odbyła się w galerii Sabrina Lucas w Nantes. Z kolei Katarzyna Wąsowska podczas rezydencji w Kownie na przełomie czerwca i lipca przeprowadziła serię ogrodniczych warsztatów twórczych „Let’s Play Fluxus!” dedykowanych społeczności ukraińskich migrantek szukających schronienia przed wojną na Litwie.
Podsumowując trzyletni okres działalności platformy Magic Carpets (w ramach której odbyło się w tym czasie ponad 200 rezydencji artystycznych!), wzięliśmy również udział w wystawie „Superorganism” w Tartu – Europejskiej Stolicy Kultury 2024. W październiku w estońskim centrum Aparaaditehas można było podziwiać twórczość 25 wschodzących artystów. Program wydarzenia współtworzyła nasza programerka Paulina Brelińska-Garsztka. Ze strony wrocławskiej instytucji w Tartu swoje prace zaprezentowały rezydentki programu z poprzednich lat – Laura Adel oraz Barbara Gryka przy współpracy z Agatą Konarską.


Stara przyjaźń nie rdzewieje
W ramach działającej już od dziewięciu lat współpracy partnerskiej Wrocławia i Drezna odbyły się dwa pobyty rezydencyjne przeznaczone dla osób zajmujących się grafiką warsztatową. W kwietniu gościliśmy Sarę Steuer, graficzkę skupioną na pracy w takich technikach jak litografia i akwaforta. Artystka rozwijała swoje kompozycje w przestaniach pracowni Galerii Miejskiej przy ulicy Ruskiej 46 oraz Katedrze Grafiki Artystycznej Akademii Sztuk Pięknych im. E. Gepperta, tworząc druki inspirowane średniowieczną symboliką. Pobyt zakończyła wystawa prac rezydentki zatytułowana „Pomiędzy dwoma”, która odbyła się w Klubie pod Kolumnami na przełomie kwietnia i maja. W ramach rewizyty w październiku Modesta Gorol odbyła pięciotygodniową rezydencję w drezdeńskiej pracowni Grafikwerkstatt, gdzie zgłębiała studium narracji i metafory, czerpiąc inspiracje ze zbiorów derezdeńskiego Muzeum Etnograficznego oraz Ogrodu Botanicznego.


W 2024 roku zrealizowaliśmy też nabór rezydencyjny współorganizowany z K.A.I.R. Košice – podobnie jak AIR Wro wywodzącym się z obchodów Europejskiej Stolicy Kultury, w tym przypadku na Słowacji w roku 2013. „Praktyki troski” skierowane były do twórców i twórczyń chcących zrealizować działanie poświęcone tematyce dobrostanu i odpoczynku. W kwietniu na trzymiesięczny pobyt rezydencyjny w Koszycach wyjechała Kinga Bartniak – graficzka i edukatorka STEAM z Wrocławia. Artystka badała tamtejsze drzewa, których populacja jest zagrożona przez susze i ataki pasożytów, skupiając się na metaforach botanicznych i ukrytych w nich znaczeniach.
Bezpieczeństwo w czasach polikryzysu
Przyjrzyjmy się projektowi „What’s next? Bezpieczne przestrzenie kultury dla multidyscyplinarnej refleksji nad (post)wojenną i (post)kryzysową tożsamością europejską”. Główny cel tego międzynarodowego działania stanowi wspieranie kreatywności i odwagi w sektorze kultury oraz tworzenie przestrzeni do refleksji nad nowymi formatami rezydencji i współpracy transgranicznej. Platformę tworzy wspólnie sześć organizacji z pięciu krajów: Rumunii, Niemiec, Austrii, Ukrainy i Polski (w tym WIK).


Drugi, a zarazem ostatni, rok projektu przyniósł nam siedem pobytów rezydencyjnych. W kwietniu w ramach rezydencji badawczej „Znikające miasto” Arek Pasożyt (Polska) oraz Anastasiia Zazuliak (Ukraina) zgłębiali temat stopniowego zanikania różnych elementów przestrzeni Wrocławia z perspektywy artystycznej. Pracę tej drugiej zwieńczyła wystawa „Sklep z kapeluszami” w Klubie pod Kolumnami. W czerwcu Mariia Bakalo (Ukraina), Ari David (Rumunia) i Paulina Woźniczka (Polska) zakończyli pierwszy etap rezydencji „Culture Utopias” w Bukareszcie, gdzie w siedzibie AREAL – przestrzeni rozwoju choreograficznego – skupiali się na formułowaniu koncepcji swoich projektów. W sierpniu dotarli do Wrocławia, by sprawdzić swoje pomysły w działaniu. Wszystkie trzy osoby artystyczne zaprezentowały efekty swojej pracy podczas wieczoru performatywnego „Body Fluids and Fantasis” w Klubie pod Kolumnami. Z kolei na przełomie września i października Milena Soporowska i Łukasz Wójcicki (Polska) odbyli badawczo-sieciującą rezydencję artystyczną „Out-of-doors”. Celem ich pracy było rozpoznanie oddolnych inicjatyw wystawienniczych funkcjonujących poza mainstreamowym obiegiem. Efekty swoich badań artyści zaprezentowali podczas wystąpień w ramach Sztuki sąsiedztwa (o której dowiecie się więcej z podsumowania obszaru „Sieciowanie”).
Pod koniec listopada we Wrocławiu odbyło się wydarzenie podsumowujące dwuletnią działalność platformy. W ramach „Final Lab” publiczność miała szanse podziwiać performans „Lost Movement” Nany Biakovej (Ukraina), wziąć udział w spacerze performatywnym „Obraz strajkujący ku pamięci” przygotowanym przez Arka Pasożyta (Polska) oraz wysłuchać dyskusji „Przyszłość międzynarodowej współpracy w kulturze” poprowadzonej przez Paulinę Maloy.
Na sam koniec podsumujmy projekt Kultura Mobilna – za nami już ósma edycja! W tym roku z 21 zgłoszeń komisja wybrała sześć propozycji: Agata Żychlińska zaprezentowała autorskie prace malarskie na wystawie w The Grand Egyptian Museum w trakcie drugiej edycji Empower Her Art Forum w Gizie; Anna Krukowska i Tomasz Dobiszewski zrealizowali wystawę „Przestrzenie wyobcowania” w IPA Gallery w Reykjaviku; Zofia Reznik, Beata Rojek i Sonia Sobiech w ramach wyjazdu do Brukseli badały temat praw człowieka i dostępności do bezpiecznej aborcji; Aleksandra Gierko udała się na wizytę studyjną do Haus Schlesien w Königswinter, by kontynuować badania nad praktykami przekształceń krajobrazu osiedli mieszkaniowych wybudowanych w okresie międzywojennym we Wrocławiu; Katerina Kouzmitcheva wzięła udział w 34. edycji Encontros da Image – Międzynarodowego Festiwalu Fotografii i Sztuk Wizualnych w Bradze, w trakcie którego otworzyła solową wystawę „My Hut Is On The Edge”; Kama Wróbel odbyła wyjazd sieciujący do Nowego Jorku, w ramach którego odwiedziła m.in. Fundację Pollock-Krasner, Storn King Art Center czy Muzeum Guggenheima. Uwaga, kolejny nabór do tego projektu rusza już 3 lutego 2025!