Diagnoza Wrocławskiej Kultury

Cechy szczególne wrocławskiego pola kultury
warsztat przeprowadzony przez dr Pawła Pawińskiego (24.11.2022)
Osobami uczestniczącymi byli dyrektorzy i dyrektorki instytucji kultury: Ośrodka Postaw Twórczych, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Narodowego Forum Muzyki, Centrum Historii Zajezdnia, Wrocławskiego Domu Literatury, Instytutu im. Jerzego Grotowskiego; dyrektorzy lub prezesi NGO: Stowarzyszenia Nowe Horyzonty, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Avant Art Festival, kurator Centrum Sztuki WRO, kuratorka Krupa Gallery, kierowniczka i zastępca kierownika Dolnośląskiego Obserwatorium Kultury z Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu, dyrektor i zastępca dyrektora Departamentu Spraw Społecznych oraz dyrektor i zastępczyni dyrektora Wydziału Kultury UM Wrocławia.

Wartości i język wrocławskiej kultury
warsztat przeprowadzony przez Karolinę Mróz (1.12.2022)
Uczestniczyło w nich 21 osób: urzędnicy, urzędniczki różnych szczebli, twórcy, twórczynie – artyści, artystki i specjaliści, specjalistki, pracownicy, pracowniczki instytucji kultury i organizatorzy, organizatorki wydarzeń kulturalnych/artystycznych.

Jaka edukacja w kulturze i dla kultury we Wrocławiu?
warsztat przeprowadzony przez Jakuba Walczyka (19.09.2022)
Udział wzięło w nim 14 osób – z czego 10 osób związanych z aktywnościami edukacyjnymi otrzymało zaproszenie od Wrocławskiego Instytutu Kultury, pozostałe zaś zapisały się w ramach otwartej rekrutacji.

Twórczy Wrocław Przyszłości
cykl warsztatów przeprowadzony we współpracy z BWA Wrocław – Galerie Sztuki Współczesnej (22 i 27.10.2022)
Udało nam się w jednym miejscu zgromadzić 12 osób twórczych, reprezentujących różne media – od sztuk wizualnych, przez muzykę, teatr, performans, aż po film czy fotografię.

Węzły i zależności we wrocławskiej kulturze
warsztat przeprowadzony przez Joannę Orlik (10.06.2022)
Udział w nim wzięło 17 osób z 20 zaproszonych, w tym przedstawicielka Wydziału Kultury UM Wrocławia, dwoje członków Wrocławskiej Rady Kultury, artyści i artystki, edukatorki, przedstawiciele Centrów Aktywności Lokalnej i nauczycielki akademickie związane z Uniwersytetem Wrocławskim, jak również dyrektorki wrocławskich instytucji kultury.

Działanie to składało się z przygotowania kwestionariusza spisowego, przeprowadzenia elektronicznego badania ankietowego oraz części jakościowej, obejmującej trzy wywiady grupowe. Badanie zostało pierwotnie pomyślane jako spis wszystkich osób, które identyfikują się jako zaangażowane w działania powiązane z aktywnością kulturalną w mieście. Założono wykorzystanie metody elektronicznego Samospisu, która polega na samodzielnym wypełnieniu kwestionariusza przez osoby uczestniczące w badaniu. W badaniu wskazano dosyć szeroki zakres praktyk, które wiążą się z aktywnością kulturalną.
Ostatecznie zebrano 300 kompletnie wypełnionych kwestionariuszy.

Ponad połowa badanych (54%) identyfikuje się jako osoby tworzące wydarzenia kulturalne lub działające twórczo. Co trzecia osoba biorąca udział w spisie wskazała, że odpowiada za organizację oferty kulturalnej w mieście (29%) lub pracuje w instytucji kultury (5%).

Dla respondentów, respondentek zdecydowanie najważniejsze są działania oddolne w kulturze, niezależne inicjatywy kulturalne oraz wolność/swoboda organizacji różnych przedsięwzięć kulturalnych i artystycznych. Dopiero na drugim miejscu plasują się bardziej sformalizowane działania, czyli różnego rodzaju festiwale organizowane we Wrocławiu. Dla respondentów ważnym zjawiskiem jest również wielokulturowość miasta, fakt, że we Wrocławiu pracuje wielu zagranicznych twórców.

Wrocław jest w dużej mierze postrzegany przez osoby odpowiadające jako:

• miejsce z rozbudowaną i ciekawą ofertą kulturalną (przewaga odpowiedzi raczej pozytywnych i pozytywnych),
• w którym warunki do prowadzenia działań twórczych są umiarkowane i bliskie ocenom średnim
• gdzie raczej łatwo nawiązać współpracę z innymi osobami/ instytucjami z pola kultury
• a podstawowym ograniczeniem jest trudność w pozyskaniu środków finansowych na aktywność kulturalną.

Uzupełnieniem badania ankietowego były badania fokusowe. Przeprowadzono trzy wywiady zogniskowane z grupami reprezentującymi różne środowiska wrocławskiego pola kultury. W pierwszej grupie znalazły się przedstawicielki i przedstawiciele wrocławskich instytucji kultury, w drugiej niezależne twórczynie i twórcy oraz przedstawicielki i przedstawiciele organizacji pozarządowych, zaś w trzeciej osoby związane z edukacją kulturową.
Niemal wszyscy uczestnicy, uczestniczki poszczególnych grup wskazywali na problemy związane ze współpracą podmiotów kultury we Wrocławiu:

• brak liderów, liderek, którzy by pociągnęli procesy w długiej perspektywie czasowej, i rozwiązań odgórnych (zainicjowanych przez miasto),
• wiele inicjatyw współpracy upadło w wyniku tego, że żadna osoba ani instytucja nie była w stanie w dłuższej perspektywie poświęcić swojego czasu na sieciowanie,
• wiele funkcjonujących sieci ma charakter nieformalny i opiera się głównie (jeśli nie wyłącznie) na znajomościach,
• brakuje sprawczości – wiele spotkań, inicjatyw sprowadza się do dyskusji, z których potem nic nie wynika,
• brak współpracy wnika też z braku otwartości poszczególnych podmiotów na inne, a także z krótkowzroczności, skupiania się wyłącznie na sobie.

Dla części pracowników, pracowniczek sektora kultury problemem jest pojawienie się sieci Centrów Aktywności Lokalnej. Z jednej strony widzą ich pozytywną rolę w pracy ze społecznościami lokalnymi, z drugiej część z nich stała się (zdaniem uczestników, uczestniczek) z dnia na dzień konkurencją dla ich własnej oferty. Brakuje też systemowych rozwiązań pozwalających na nawiązywanie współpracy pomiędzy sektorem kultury a CAL-ami, zaś dobre przykłady takiej współpracy są zwykle efektem indywidualnych znajomości.

Mapowanie pola wrocławskiej kultury (autorka: Anka Bieliz)
Działaniem uzupełniającym badanie Samospis Wrocławskiej Kultury było mapowanie pola lokalnej kultury polegające na osadzeniu na mapie Wrocławia zinstytucjonalizowanych oraz sformalizowanych podmiotów aktywnych kulturalnie w mieście (głównie posiadających swoje siedziby), lecz także przedstawienie obszarów aktywności grup nieformalnych w danych częściach miasta (w lokalach użyczonych, użytkowanych, wynajmowanych, prywatnych).
Wiele z inicjatyw czy funkcjonujących międzyorganizacyjnie miejsc o charakterze nieformalnym zmienia na przestrzeni miesięcy swój charakter, czasowo się dezaktywuje czy kończy działalność. Wiele nieinstytucjonalnych (celowo lub z konieczności) podmiotów funkcjonuje w obrębie konkretnych środowisk, nie „upubliczniając się” w mediach tradycyjnych czy social mediach, więc tym bardziej trudne jest zbudowanie pełnego obrazu osób i grup twórczych w polu wrocławskiej kultury.

Polityka kulturalna Wrocławia na tle innych miast (autor: Artur Celiński)
Formuła wrocławskich konkursów dla organizacji pozarządowych jest wyjątkowa w skali całego kraju. Pozornie mieści w sobie propozycje dla wszystkich – dużych organizacji pozarządowych zaangażowanych w wydarzenia kulturalne o ogólnopolskim zasięgu; dla mniejszych organizacji prowadzących działania o charakterze lokalnym oraz dla grup nieformalnych. Program Mikrograntów zasługuje tu na szczególne uznanie – nie tylko ze względu na swoją innowacyjność, ale przede wszystkim na konsekwentne stosowanie tego rozwiązania i jego rozwój opierany na przeprowadzonych badaniach i ich ewaluacjach. Jednocześnie wrocławskie konkursy pokazują, że władze miasta pozostawiają w swoich rękach kluczową rolę w decydowaniu nie tylko o tym, które wydarzenia będą organizowane, ale także, jakim budżetem będą dysponować.

Wrocławska kultura w liczbach i wydarzeniach 2019-2023 (analiza Departamentu Spraw Społecznych Wydziału Kultury Urzędu Miejskiego Wrocławia – autorka opracowania: Dorota Ciastek, Zastępczyni Dyrektora Wydziału Kultury Urzędu Miejskiego Wrocławia)
Pozytywnym zjawiskiem jest fakt, że w odróżnieniu od wielu innych samorządów Wrocław nie obniżył nominalnego budżetu kultury. Natomiast w ocenie przyszłej sytuacji budżetu należy wskazać na wzrost długoterminowych zagrożeń związanych z inflacją: rosnące koszty stałe (wydatki bieżące) w kulturze, spadek realnych nakładów na kulturę, spłaszczenie siatki płac oraz konieczne oszczędności w bieżącym funkcjonowaniu.
Perspektywa ostatnich czterech lat to okres zmian na instytucjonalnej mapie kulturalnej miasta. Najważniejszą z nich była z pewnością konsolidacja pola instytucjonalnego poprzez połączenie sześciu podmiotów w trzy, a tym samym zmniejszenie ich ogólnej liczby z 28 do 25.

Realizacja działań programowych „Kultura – Obecna!” stan w roku 2023 (analiza Departamentu Spraw Społecznych Wydziału Kultury Urzędu Miejskiego Wrocławia – autor opracowania: dr Jacek Pluta, Zastępca Dyrektora Departamentu Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego Wrocławia)

Wyzwania przyszłości (autor opracowania: dr Bartłomiej Świerczewski, Dyrektor Departamentu Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego Wrocławia)
Wyzwań wrocławskiego pola kultury przedstawione w formie macierzy, obejmujące najważniejsze, strategiczne obszary działań, które w perspektywie średnio i długookresowej (kilku, kilkunastu lat) winny być uwzględnione w programowaniu działań w obszarze kultury.

Komentarz 1 – Katarzyna Kajdanek
Komentarz 2 – Karolina Mróz
Komentarz 3 – Marek Sztark
Komentarz 4 – Bogna Świątkowska

Wrocławskie pole kultury w opiniach i wypowiedziach członków i członkiń Wrocławskiej Rady Kultury
Na podstawie ankiety i wywiadu pogłębionego przygotowała dr Katarzyna Chajbos-Walczyk. Powstał jako rezultat analizy: odpowiedzi na formularz z 15 pytaniami skierowanymi do Wrocławskiej Rady Kultury (wypełniło go 6 osób) oraz dyskusji podczas warsztatu z udziałem jego członków i członkiń (reprezentacją 7 osób). Do wypełnienia ankiety i udziału w dyskusji zaproszeni zostali wszyscy członkowie i członkinie rady.