Rozmowy i wizyty „od zaplecza”: jak praktykujemy dostępność w kulturze?
We wrześniu 2024 roku, po wakacyjnej przerwie, wróciliśmy z naszymi integrująco-inspiracyjnymi wycieczkami po wrocławskich organizacjach i instytucjach kultury! Tym razem zaglądaliśmy do nowej siedziby Fundacji Katarynka, O długiej i niełatwej drodze do znalezienia odpowiedniego, spełniającego (w większości) warunki dostępności miejsca opowiadały Justyna Mańkowska i Magdalena Brumirska-Zielińska. Zaglądaliśmy do wciąż urządzanych na potrzeby działalności organizacji pomieszczeń, m. in. pokoju wyciszenia oraz dowiadywaliśmy się nieco więcej o rozwijanych w Pracowni działaniach z lokalną społecznością, które stanowią dla Katarynki nowy obszar aktywności.




W drugiej części spotkania poznawaliśmy wrocławskie praktyki z różnych obszarów dostępności:
- Justyna Mańkowska z Fundacji Katarynka opowiedziała o nowym kierunku działań organizacji, skupionym na dobrostanie i zdrowiu psychicznym osób uczestniczących w kulturze oraz pracowników i pracownic sektora, a także traktowaniu kultury jako obszarze poszukiwania ulgi i wytchnienia.
- Magdalena Weber z BWA Wrocław – Galerie Sztuki Współczesnej opowiedziała o tworzeniu bezpieczniejszych i otwartych na szczególne, różnorodne potrzeby przestrzeni w oddziałach wrocławskich galerii BWA, a także o Żyjni oraz Palmiarni jako przestrzeniach wytchnienia oraz realizowanych w nich w tym celu działaniach. Podzieliła się swoimi doświadczeniami z praca z językiem prostym i treściami wrażliwymi do wystaw. Usłyszeliśmy też więcej o wdrażaniu tego doświadczenia w aktywnościach związanych z nową siedzibą.
- Marta Kurowska z Wrocławskiego Teatru Lalek opowiedziała o swoich działaniach w zwiększaniu sprawczości odbiorców i odbiorczyń działań Teatru od najmłodszych lat oraz włączaniu ich do współtworzenia wydarzeń, a także pracy z dziećmi oraz całymi rodzinami z osobami ze szczególnymi potrzebami, w których najważniejsze jest skoncentrowanie na kompetencjach, a nie „szczególności”.
Po krótkich prezentacjach, zaprosiliśmy uczestników i uczestniczki do swobodnej dyskusji, podczas której dzieliliśmy się swoimi dobrymi praktykami, ale też napotykanymi trudnościami i wyzwaniami. Zastanawialiśmy się również wspólnie jak rozumiemy w swoich codziennych działaniach w kulturze dostępność.



Co zobaczyliśmy?
- nową, wciąż jeszcze tworzoną siedzibę pierwszej prawdziwie dostępnej organizacji pozarządowej – Pracownię Dostępnej Kultury,
- trzy wrocławskie praktyki pracy z obszarami dostępności w bardzo różnorodnych organizacjach i instytucjach, o profilach – interdyscyplinarnym, wystawienniczym i scenicznym
Czego się dowiedzieliśmy?
- jakie wyzwania niesie za sobą szukanie niemal w pełni dostępnej siedziby w obiektach, które już istnieją,
- na jakie pytania i jakie kroki powinna podjąć organizacja, która chce mieć dostępną siedzibę – w bardzo różnorodnych obszarach i otwartą na różne potrzeby,
- jakimi sposobami możemy tworzyć bezpieczniejsze przestrzenie w naszych miejscach działań,
- jak upodmiotawiać i oddawać sprawczość naszym odbiorcom i odbiorczyniom ze szczególnymi potrzebami,
- jak tworzyć dobrą, równościową atmosferę we współpracy z osobami ze szczególnymi potrzebami,
- jak kultura może być wsparciem dla osób w kryzysie zdrowia psychicznego,
- na co powinniśmy uważać przygotowując wydarzenia z treściami wrażliwymi i jak warto o tym komunikować,
- i dlaczego warto mówić o obszarach dostępności, a nie tylko o samej dostępności.
Kogo słuchaliśmy?
Z Pracowni Dostępnej Kultury:
- Magda Brumirska-Zielińska – z wykształcenia dziennikarka i psycholożka, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracowała przy organizacji Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, W Strefie Kultury Wrocław odpowiadała za Wrocławski Program Wydawniczy i koordynowała procesy udostępniania programu dla osób z niepełnosprawnościami. W Fundacji Katarynka koordynuje projekty, pilotuje zlecenia, prowadzi szkolenia dla instytucji kultury, szkół i uczelni. Rozwija znajomość Polskiego Języka Migowego. Audytuje dostępność architektoniczną oraz komunikacyjno-informacyjną.
- Justyna Mańkowska – z wykształcenia dziennikarka, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego. Pomysłodawczyni i inicjatorka Fundacji Katarynka. Twórczyni audiodeskrypcji filmowej i teatralnej. Autorka poradników dostępnościowych i ekspertyz. Szkoli z zakresu dostępności, obsługi odbiorców z niepełnosprawnościami i audiodeskrypcji. Stawia na współpracę z innymi organizacjami pozarządowymi. Inicjatorka Wrocławskich Standardów Dostępności Kultury i Wydarzeń. Członkini Społecznej Rady przy Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich we Wrocławiu oraz Rady ds. Równego Traktowania powołanej przez Prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka. W 2024 roku realizuje stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego: „Czuj się dobrze w kulturze”.
Z BWA Wrocław – Galerie Sztuki Współczesnej:
- Magdalena Weber – artystka, graficzka, animatorka kultury. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu kierunków Mediacja Sztuki oraz Grafika. Od 2018 roku związana w BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej. Zawsze blisko publiczności. Obecnie współtworzy dział edukacji, gdzie prowadzi rodzinne warsztaty oraz oprowadzania po wystawach. Od 2021 roku pełni funkcję koordynatorki dostępności w BWA Wrocław.
Z Wrocławskiego Teatru Lalek:
- Marta Kurowska – teatrolożka, dramaturżka, pedagożka teatru. Koordynatorka dostępności, autorka audiodeskrypcji do spektakli. Absolwentka wiedzy o teatrze (UJ). Autorka i redaktorka p ublikacji, uczestniczka rezydencji badawczych i artystycznych. Prezeska i współzałożycielka Fundacji t:, realizuje autorskie projekty, m.in.: integracyjne warsztaty o sztuce „DZYŃ!”, Pracownię działań włączających „Teatr otwarty”, spektakl „Drzewo”, grany w języku polskim i PJM, sąsiedzki festiwal „Kinder majses. Opowieści dziecięce”, program „Teatr wrażliwy”. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie animacji i edukacji kulturalnej.
Idea wizyt „od zaplecza” jest oparta na wspólnych tematycznych wycieczkach osób działających w kulturze. Podczas spotkań zwiedzamy daną przestrzeń w towarzystwie przyjmującego nas gospodarza lub gospodyni, zahaczając o miejsca mniej dostępne na co dzień. Słuchamy o historii obiektu, zmianach czy planach na przyszłość. Dzielimy się doświadczeniami, podglądamy dobre rozwiązania. Łączymy wiedzę i potencjały środowiska. Zapraszamy do zapisów wszystkie chętne i zainteresowane miejscami oraz tematami osoby działające w kulturze. Chcemy, by nasze wizyty stały się okazją do samouczenia, wymiany doświadczeń i sieciowania środowiska kultury.
Do zobaczenia na kolejnym wspólnym wizytowaniu!